De Clothing Loop is een groeiend fenomeen in deze tijd van overproductie, klimaatcrisis en duurzaam gebruik. Het idee is simpel: een groep mensen laat een tas rondgaan. Ieder stopt er kleding in die ze zelf niet meer willen, maar nog wel mooi en bruikbaar is. En iedereen kan kleding uit de tas halen die ze leuk vinden. Zo biedt de tas een bestemming voor die broek die al jaren in je kast ligt terwijl je ‘m nooit draagt. Het biedt ook een alternatief op nieuwe kleren kopen. Een geslaagde Clothing Loop vraagt wel om goede samenwerking: als de tas niet (snel) wordt doorgegeven, als mensen ongeschikte afdankertjes doorgeven of de hele tas leeghalen en verkopen op Vinted – dan werkt het niet.
Gelukkig gaat die samenwerking vaak goed. Logisch, eigenlijk. Hoe komt het dat dat goed werkt? Dat kun je bekijken met ProSocial (Atkins, Wilson & Hayes) en het werk van Nobelprijswinnaar Elinor Ostrom. Zo’n Clothing Loop kun je namelijk zien als een soort commons, een (mini)gemeenschap die een gedeelde hulpbron (de tas) heeft waar iedereen aan bijdraagt en van profiteert. Ostrom en ProSocial stellen dat groepen goed prosociaal samenwerken als aan 8 kernprincipes wordt voldaan. Laten we die eens bekijken.
Principe 1: gedeeld doel & identiteit
Het is bij de meeste Clothing Loops helder wat de bedoeling is. Tassen met kleding gaan rond om te zorgen voor minder afval en beter gebruik van bestaande kleding. Het is ook duidelijk wie er wel en niet in de groep zitten. Er is een appgroep en een route: elke deelnemer geeft de tas door aan de volgende persoon. Duidelijk dus wie erbij hoort en wie niet.
Principe 2: eerlijke verdeling kosten & baten
Ook dat is simpel en helder: iedereen mag kleding uit de tas halen en stop er zelf kleding in. En iedereen brengt zelf de tas door naar de volgende persoon. Dit is ook een principe waar het kan schuren: als je steeds geen leuke kleren in jouw maat vindt, dan zijn de baten vrij laag. Dan ben je waarschijnlijk minder geneigd om bij te blijven dragen.
Principe 3: inclusieve besluitvorming
In de Clothing Loop pur sang gebeurt weinig qua besluitvorming. Mensen zijn ingestapt (met hulp van een landelijk platform) op een lokale Clothing Loop. Je weet wat je krijgt. Het meest voorkomende besluit is op welke plek in de cirkel een nieuwe deelnemer wordt geplaatst: wie brengt de tas naar wie? Doorgaans wordt dat door een beheerder gekozen. Aangezien de loop lokaal is, is de impact hiervan bescheiden.
Principe 4: transparantie
Voor een goed samenwerkende, prosociale groep is ook transparantie nodig. Is het duidelijk wat iedereen doet, hoe iedereen bijdraagt en profiteert (of niet) van de groep? Dit is bij een Clothing Loop soms wat lastiger. Niet iedereen kent elkaar, je spreekt alleen degene voor en achter in de cirkel. Een manier waarop transparantie wordt bereikt, is via een appgroep. Als een tas erg lang op zich laat wachten, wordt snel ontdekt waar die is blijven staan. Wie is er nog niet aan toe gekomen om de tas door te geven (terwijl de regel is dat dat binnen enkele dagen gebeurt)?
Principe 5: aanspreken op helpend en niet helpend gedrag
De Clothing Loop is ook een sociaal fenomeen. Bij het overgeven van de tas maak je een kort praatje, bijvoorbeeld over de leuke kleren die je vorige keer in de tas vond. Via de app wordt gezegd dat een tas niet door is gegeven. De kosten en baten zijn bescheiden en het aanspreken op helpend/niet helpend gedrag dus ook, maar er is zeker ruimte voor. Dat gaat ook stapsgewijs, zoals het voorbeeld van de niet doorgegeven tas laat zien. Van een open vraag via de app (waar is de tas) naar een gerichte, open en nieuwsgierige vraag (goh, waarom is het je niet gelukt om de tas op tijd door te geven). Vervolgens kan de beheerder (bij herhaling) iemand persoonlijk aanspreken en afspraken maken (lukt het in het vervolg wel om op tijd door te geven? Wat zou je helpen daarbij? Wil je wellicht een tijdje ‘op pauze’?). Helpt dat allemaal niet genoeg, dan kan iemand ook uit de loop gezet worden.
Principe 6: eerlijke en snelle conflictoplossing
Mocht er zich een conflict voordoen, dan is de vraag hoe een Clothing Loop dat oplost. Ik vermoed (en hoop) dat dat maar zelden gebeurt. Mijn inschatting is dat een conflict doorgaans via de beheerder wordt opgelost, met verwijzing naar de afspraken die vooraf voor iedereen duidelijk waren. Een mogelijk risico van een onduidelijke wijze van conflictoplossing is dat het blijft sudderen. Iemand die herhaaldelijk niet meewerkt, wordt lang getolereerd. Het enthousiasme neemt af, andere deelnemers worden ook langzamer met de tas doorgeven of stoppen zelf maar vanwege het gedoe.
Principe 7: ruimte voor zelfbestuur
Voor prosociaal gedrag is het belangrijk dat mensen de groep zélf kunnen ‘besturen’. Ze worden niet van buitenaf gecommandeerd of gecontroleerd. De loops zijn daar een goed voorbeeld van: er is platform dat handvatten en ondersteuning biedt, maar elke groep beheert zichzelf.
Principe 8: prosociale relaties met andere groepen
Wellicht ligt hier nog een mooie kans voor de Clothing Loop. Met 1603 loops en ruim 85.000 deelnemers (20-02-2025) zijn er enorm veel zelfstandige groepen actief. De kleding iin de tas heeft een behoorlijk goede doorloop, maar soms komen kledingstukken die jij er in hebt gestopt weer terug bij jou. Zou daarbij tussen groepen kunnen worden geruild? Een soort incidentele, groepsoverstijgende tas? Verder is de kracht van deze commons juist ook dat elke groep zelfstandig is. Ook niks mis mee, met de geweldige impact die alle loops maken.
Tot slot
Deze korte beschouwing biedt een inkijkje in effectieve, prosociale groepen. Dezelfde principes kun je (als het goed is) terugvinden in allerlei groepen. Van voetbalteams tot buurttuinen, van projectteams tot je vaste collega’s. En het biedt ook handvatten om aan je groep te werken als jullie niet zo prosociaal zijn: ontwikkel je op de nodige principes.
Meer weten over ProSocial? Jenny Blaauwbroek en Matthijs Steeneveld schreven er een boek over (Teamkracht met ProSocial, 2023) en ook dit artikel.
Meer weten over de Clothing Loop, er zelf een beginnen of aansluiten? Kijk op
Auteur: Matthijs Steeneveld, redactielid en positief organisatiepsycholoog. www.msteeneveld.nl