Dan Heath
Avid Reader Press, 2025
ISBN 978 1 6680 6209 8
Het dierenasiel in Jacksonville, Florida, was overvol. Slechts een op de tien katten verliet het asiel levend; de rest werd afgemaakt of stierf door allerlei ziektes, die in het asiel rondwaarden. Veel kittens werden direct al afgemaakt. De medewerkers, uiteraard allen dierenliefhebbers, waren erg ongelukkig met deze situatie, verloren de hoop op verbetering, of werden kwaad.
Twee dierenartsen huurden daarom een consultant in, die niets van dierenasielen wist.
En dat pakte juist goed uit! Die consultant vroeg namelijk of de katten na sterilisatie en vaccinatie wellicht teruggeplaatst konden worden in de buurt waar ze vandaan kwamen. Dat gebeurde normaal gesproken niet; de katten bleven in het asiel, wachtend op een liefhebbend baasje. Die bijna nooit kwam.
Deze ‘return to field’ strategie had direct grote voordelen. De gesteriliseerde en gevaccineerde katten die in de buurt teruggeplaatst werden kregen geen kittens en geen ziektes meer. Ze hadden bovendien geen plek meer nodig in het asiel. De katten die wel werden opgenomen waren gezonder, konden meer zorg krijgen en werden daardoor eerder geadopteerd.
Het asiel in Jacksonville liet zo rond de 10.000 katten vrij. En waar sceptici aanvankelijk bang voor waren gebeurde niet: er kwamen 30% minder katten in het asiel en de kattenpopulatie in de buurt bleef op een natuurlijke manier beperkt door voedselgebrek. Dit werd de start van de Million Cat Challenge, waardoor uiteindelijk meer dan vijf miljoen katten in de VS konden blijven leven.
Wat gebeurt daar precies? Dan Heath noemt dit in het eerste deel van zijn boek het vinden van een ‘Leverage Point’, een goedgekozen hefboompunt om een positief verschil te maken. Een aanpak om niet goed werkende systemen te veranderen, die weinig moeite kost en buitengewoon veel oplevert. Om, zoals hij dat noemt, ‘unstuck’ te raken en geen genoegen te nemen met ‘zo doen we het nu eenmaal altijd’.
Hij noemt vijf manieren waarop je zo’n hefboompunt kunt vinden om wat niet werkt te veranderen.
1. Observeer wat er gebeurt;
2. Bepaal wat het doel van het doel is (wat het gewenste resultaat is);
3. Vind ‘bright spots’, de positieve uitzonderingen;
4. Inventariseer wat het belangrijkste is wat je tegenhoudt en doe daar iets aan;
5. Kijk op meta-niveau naar dingen die je kunt veranderen die wellicht nog verborgen zijn.
Bij het asiel was het hefboompunt de vraag van de onwetende consultant of de katten na sterilisatie en vaccinatie teruggeplaatst konden worden in plaats van in het asiel te blijven. Toen dat een groot succes bleek (een ‘bright spot’) besloten andere asielen dit voorbeeld te volgen, waardoor er een enorme beweging op gang kon komen.
In het tweede deel van zijn boek beschrijft hij het opnieuw inzetten van hulpbronnen om wat niet werkt te veranderen, nadat je een hefboompunt gevonden hebt. Hij noemt dat ‘Restacking Resources’ en noemt zes manieren waarop dat kan gebeuren:
1. Begin met een ‘burst’, een snelle start met groot effect;
2. Zorg voor minder afval;
3. Doe van sommige dingen minder en van andere dingen juist meer;
4. Motiveer je mensen;
5. Zet mensen achter het stuur, niet jezelf;
6. Zorg voor een snelle leercurve met onmiddellijke feedback.
Bij het asiel kwam die burst door de katten snel terug te plaatsen in de buurt, waren er veel minder gedode dieren, en waren de medewerkers gemotiveerder.
Nog een voorbeeld van Heath uit het persoonlijke leven. Een relatietherapeut vraagt ongelukkige en ruziemakende echtparen een stapeltje post-its en een pen in de badkamer te leggen. Denk, elke keer dat je je tandenpoetst, aan iets positiefs van je partner dat je hebt opgemerkt, iets wat je waardeert in die ander. Schrijf dat op een post-it en plak het op de spiegel in de badkamer.
Wat gebeurt daar precies? De relatietherapeut zocht naar een hefboompunt dat klein genoeg is om direct mee te beginnen, en groot genoeg is om ertoe te doen. Daarmee wil ze een ‘attitude of gratitude’ creëren, waardoor echtparen meer naar de positieve dan naar de negatieve dingen van de ander gaan kijken. Met meer wederzijdse waardering en met minder ruzie.
Dit prettig leesbare boek staat vol met deze verhalen. Elk hoofdstuk begint met een voorbeeld, waardoor je aandacht direct gegrepen wordt en je kunt lezen hoe het in de praktijk werkt of werkte. Over dit onderwerp schreef hij in 2007 samen met zijn broer Chip al het boek Made to Stick.
Het oplossingsgerichte gedachtengoed vind je terug in zaken als het gewenste resultaat (the goal of the goal), snel beginnen (burst), de ander aan het stuur laten zitten (let people drive) en het vinden van positieve uitzonderingen (bright spots). Over dat onderwerp schreef hij in 2010 samen met diezelfde broer het boek Switch. Change when change is hard.
Hij wil ons in zijn nieuwste boek Reset, met humor, meegeven dat verandering in organisaties of je persoonlijke leven niet zo moeilijk hoeft te zijn als vaak wordt gedacht. Dat snelle vooruitgang vaak mogelijk is richting de dingen die er voor ons toe doen. En dat voelt goed.
Voor meer info: www.danheath.com
Auteur recensie: Fredrike Bannink, klinisch psycholoog en jurist